რუსეთის ფედერაციაში და მსოფლიოს უმეტეს ქვეყნებში სისხლის სამართლის საქმისწარმოება ემყარება შეჯიბრებითობას. შეჯიბრებითობის პროცესი გულისხმობს ორი მხარის - დევნისა და დაცვის - და მათგან დამოუკიდებელ სასამართლოს არსებობას.
გადასახადი იყოფა როგორც სახელმწიფო, ისე კერძო და საჯარო-კერძო.
კერძო დევნა გულისხმობს მაგისტრის მიერ საქმის აღძვრას მსხვერპლის ან მისი წარმომადგენლის საჩივარზე და სისხლისსამართლებრივი დევნის შეწყვეტას დაზარალებულის მოთხოვნით ბრალდებულთან შერიგების შემთხვევაში. ამ შემთხვევაში, დაზარალებული თავად წარმოადგენს დევნას. შესაძლებელია პირადი ბრალდება ისეთი უკანონო ქმედებების მიმართ, რომლებიც არ წარმოადგენს საზოგადოების დიდ საშიშროებას: ცილისწამება, შეურაცხყოფა, ჯანმრთელობისთვის მცირე ზიანის მიყენება.
დაზარალებულს შეუძლია ნებისმიერ დროს შეწყვიტოს ბრალდება მანამ, სანამ მაგისტრატი არ დატოვებს სათათბირო ოთახში. დაზარალებულის არასაპატიო მიზეზით სასამართლოში გამოცხადება ბრალდებაზე უარის თქმად ითვლება.
კერძო-საზოგადოებრივი დევნა ასევე გულისხმობს დაზარალებულის მოთხოვნით საქმის აღძვრას, მაგრამ ამგვარი საქმის შეწყვეტა შეუძლებელია, თუ დაზარალებული შერიგებულია ბრალდებულთან. ამ ბრძანებაში განიხილება საავტორო უფლებების დარღვევის ან საგამომგონებლო უფლებების დარღვევა, აგრეთვე გაუპატიურება დამამძიმებელი გარემოების გარეშე. ამ შემთხვევაში, სასამართლოში ბრალდების მხარე წარმოადგენს საზოგადოებრივი პროკურორი პროკურორის პიროვნებაში - პროკურატურის თანამდებობის პირი. გარკვეულ ვითარებაში, პროკურორს უფლება აქვს დაიწყოს ასეთი საქმე დაზარალებულის განცხადების არარსებობის შემთხვევაში. ეს ხდება იმ შემთხვევაში, თუ დაზარალებულს არ შეუძლია დაიცვას თავისი ინტერესები უმწეო სახელმწიფოს ან ბრალდებულზე დამოკიდებულების გამო.
თანამედროვე იურისპრუდენციაში ბრალდების უპირატესი ფორმაა საზოგადოებრივი ბრალდება. საქმის აღძვრა ხდება სახელმწიფო ორგანოების ან კანონის შესაბამისად შესაბამისი უფლებამოსილების მქონე პირების მიერ და საქმის აღძვრისთვის დაზარალებულის თანხმობა არ არის საჭირო. ისევე, როგორც კერძო და საზოგადოებრივი დევნის შემთხვევაში, დაზარალებულის თხოვნით საქმის შეწყვეტა არ შეიძლება. სასამართლოში, პროკურორი მხარს უჭერს პროკურორს, როგორც პროკურორს.
პროკურორს, როგორც პროკურატურის წარმომადგენელს, აქვს მთელი რიგი უფლებამოსილებები სასამართლო პროცესებში. მას უფლება აქვს სასამართლოს მიმართოს სარჩელის განცხადებით. სარჩელის წარმდგენი სხვა პირებისგან განსხვავებით, იგი ერთდროულად არ ატარებს იურიდიულ ხარჯებს, მას არ შეუძლია უარი თქვას სარჩელის განცხადების მიღებაზე.
სასამართლო პროცესის დროს, პროკურორის მიერ წარმოდგენილ პროკურორს ბრალდება წაყენებული აქვს ბრალდებაში, რომელიც მოცემულია საბრალდებო დასკვნაში, გამოდის სისხლის სამართლის კოდექსის ერთი ან მეორე მუხლის გამოყენების და სასჯელის შეფარდების წინადადება, აკეთებს შუამდგომლობებს, მონაწილეობს მტკიცებულებათა შესწავლაში და საუბრობს ბრალდებით. თუ პროკურორი სასამართლოს განაჩენს უსაფუძვლოდ თვლის, მას აქვს საკასაციო წესით გასაჩივრების უფლება.
