სამოქალაქო უფლებების დაცვის ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული გზაა ზიანის ანაზღაურება. ამასთან, პირი, რომელიც მიმართავს სასამართლოს ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნით, მზად უნდა იყოს იმისთვის, რომ სასამართლოს მოუწევს ზიანის დასაბუთება საბუთებით და მათემატიკით. მოდით, უფრო ახლოს გავეცნოთ, თუ როგორ უნდა გავაკეთოთ ეს სწორად.
ინსტრუქციები
Ნაბიჯი 1
ცნება "დანაკარგები" მოიცავს:
- რეალური ზიანი;
- დაკარგული ზარალი. რეალურ ზინად შეიძლება გამოცხადდეს შემდეგი რამ: ა) პირის მიერ გაწეული ხარჯები მისი დარღვეული უფლების აღსადგენად; ბ) ხარჯები, რომელთა გადახდაც პირს მომავალში მოუწევს თავისი დარღვეული უფლების აღსადგენად; გ) ქონების დაზიანება; დ) ქონების დაკარგვა. უკვე გაწეული ხარჯები დასტურდება მოსარჩელის ხელთ არსებული ნებისმიერი დოკუმენტით, საიდანაც ნათელია, თუ რა სახის ხარჯი განხორციელდა (მაგალითად, ხელშეკრულება, გაყიდვის ქვითარი, სალაროს აპარატი, რომელიც შეიცავს საქონლის სახელს, და ა.შ.). მაგალითად, მოქალაქე ა-ს მიყიდეს პროდუქტი დამალული ხარვეზებით: სარეცხი მანქანა, რომელიც გაუმართავად მუშაობს სარეცხის პროცესში. გამყიდველმა უარი თქვა ნებისმიერი პრეტენზიის მიღებაზე იმ მოტივით, რომ მყიდველის ბრალით სარეცხი მანქანა მწყობრიდან გამოვიდა. შემდეგ მოქალაქე ა – მ ექსპერტს მიმართა, რომ მოსაზრება მიიღოს სარეცხი მანქანის დეფექტების მიზეზზე და მიიღო დასკვნა, რომ სარეცხის მანქანას წარმოების დეფექტი ჰქონდა. ბუნებრივია, ექსპერტიზა არ ტარდება უფასოდ, ხოლო ექსპერტიზაზე გადახდილი თანხა არის დარღვეული უფლების აღდგენისთვის გაწეული ხარჯები. ამ შემთხვევაში, რეალური ზარალის დასაბუთების მიზნით, მოქალაქე ა-მ უნდა წარუდგინოს სასამართლოს ექსპერტიზის ხელშეკრულება და გადახდის დამადასტურებელი საბუთი, რისთვისაც გადაიხადა ექსპერტიზა.
ნაბიჯი 2
რაც შეეხება ხარჯებს, რომლებიც ჯერ არ განხორციელებულა პირის მიერ მისი დარღვეული უფლების აღსადგენად, მაგრამ მოხდება მომავალში, ამგვარი ხარჯების საჭიროება და სავარაუდო თანხა უნდა დადასტურდეს გონივრული გაანგარიშებით და სხვა მტკიცებულებებით: ხარჯთაღრიცხვა ან გაანგარიშება საქონლის, სამუშაოების, მომსახურების დეფექტების აღმოსაფხვრელად დანახარჯები; ხელშეკრულება, რომელიც განსაზღვრავს პასუხისმგებლობის ოდენობას ვალდებულებების დარღვევისათვის და ა.შ. ამის დასტურია რუსეთის ფედერაციის უზენაესი სასამართლოს პლენუმისა და რუსეთის ფედერაციის უმაღლესი საარბიტრაჟო სასამართლოს პლენუმის 1996 წლის 1 ივლისის N 6/8 დადგენილება. ნივთის დაზიანების (დაკარგვის) შემთხვევაში, ზარალის ოდენობის დასადგენად მხედველობაში მიიღება ნივთის საბაზრო ღირებულება. სამოქალაქო სამართლის ზოგიერთი ურთიერთობისათვის, კანონმდებლობა პირდაპირ მიუთითებს, თუ როგორ განისაზღვრება დაკარგული ქონების ღირებულება. ამრიგად, ტვირთის ან ბარგის გადაზიდვის ურთიერთობებთან დაკავშირებით, ტვირთის ან ბარგის ღირებულება განისაზღვრება გამყიდველის ანგარიშში მითითებული ან ხელშეკრულებით გათვალისწინებული მისი ფასის საფუძველზე და ინვოისის ან ფასის მითითების არარსებობის შემთხვევაში. ხელშეკრულება, რომელიც ეფუძნება ფასს, რომელიც ჩვეულებრივ ირიცხება იდენტურ საქონელზე ანალოგიურ გარემოებებში … ნახმარი საგნებისათვის განისაზღვრება ნივთის ნარჩენი ღირებულება, ანუ ნივთის ღირებულება, მისი ცვეთის გათვალისწინებით. ეს ნარჩენი ღირებულება შეიძლება განისაზღვროს ექსპერტის ან სპეციალისტის შემფასებლის მიერ. დოკუმენტი ნივთის ნარჩენი ღირებულების დადგენის შესახებ წარედგინება სასამართლოს, როგორც მტკიცებულება.
ნაბიჯი 3
ზოგჯერ დაკარგულ მოგებას ასევე ითხოვენ როგორც ზარალი. დაკარგული მოგება განიხილება, როგორც დაკარგული შემოსავალი, რომელსაც მიიღებდა პირი, ვისი უფლებაც დაირღვა, სამოქალაქო ბრუნვის ნორმალურ პირობებში მიიღებდა, თუ ეს უფლება არ იყო დარღვეული. გაითვალისწინეთ, რომ პრაქტიკაში, დაკარგული მოგება რთულია ზარალის ტიპის დასადასტურებლად. მოსარჩელეებს ხშირად აქვთ არასწორი წარმოდგენა, რომ დაკარგული მოგება შეიძლება გამართლდეს სპეკულაციურად, კონკრეტული მტკიცებულებების გარეშე. რა თქმა უნდა, ეს არის შეცდომა, რომელიც ეღირება სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმას. როგორც სიტუაციის მაგალითი, რომელშიც დაკარგული მოგება მიიღება, ჩვენ მოვიყვანთ საქმეს, რომელიც აღწერილია რუსეთის უმაღლესი საარბიტრაჟო სასამართლოს პრეზიდიუმის დადგენილებაში ფედერაციის 1997 წლის 4 ნოემბრის No 3924/97 და 2000 წლის 15 მაისის No4163/99 ფედერაცია. ენერგომომარაგების ორგანიზაციის ბრალის გამო, საცხობი ელექტროენერგიის მიწოდებაში ავარია მოხდა. პურის ცხობა შეჩერდა, ამიტომ პური არ გაიყიდა და შედეგად საცხობი ჩვეულებრივ შემოსავალს არ იღებდა.უზენაესი სასამართლოს და უზენაესი საარბიტრაჟო სასამართლოს პლენუმების ზემოხსენებული ერთობლივი რეზოლუცია ადგენს, რომ დაკარგული შემოსავლის ოდენობა (დაკარგული მოგება) უნდა განისაზღვროს იმ გონივრული ხარჯების გათვალისწინებით, რაც უნდა გაწეულიყო იმ პირს, ვისი უფლებაც დაირღვა ვალდებულება შესრულდა. საცხობში აღნიშნულ შემთხვევაში მხედველობაში უნდა იქნას მიღებული შემდეგი, როგორც ასეთი გონივრული ხარჯები: გამოუყენებელი ნედლეულის ღირებულება ელექტროენერგიის მიწოდების შეჩერების პერიოდში; გადაუხდელი ელექტროენერგიის ღირებულება ელექტროენერგიის მიწოდებაში შეჩერების პერიოდისთვის და ა.შ. ეს თანხები ჩამოიჭრება თონეების ტიპური შემოსავლიდან იმავე პერიოდისთვის, ელექტროენერგიის გათიშვის გამო საცხობი პროდუქტის გაყიდვების დოკუმენტირებული შემცირების გათვალისწინებით, პურ-ფუნთუშის გაჩერებამდე პერიოდში. ასეთი მტკიცებულებები მოპასუხემ (ელექტრომომარაგების კომპანიამ) წარმოადგინა დანაკარგების ოდენობის შესამცირებლად. იმ შემთხვევაში, თუ პირმა, ვინც სხვა ადამიანის უფლება დაარღვია, შემოსავალი მიიღო ამ დარღვევის შედეგად, მოსარჩელეს უფლება აქვს გათანაბრება როგორც წესი, დანაკარგები ანაზღაურდება სრულად, თუ ზიანის ანაზღაურების შეზღუდული ოდენობა კანონით ან ხელშეკრულებით არ არის დადგენილი. ამგვარი შეზღუდვის მაგალითზე შეიძლება მოვიყვანოთ რუსეთის ფედერაციის შრომის კოდექსის 238-ე მუხლი, რომლის თანახმად, დამქირავებლის მიერ დასაქმებულის მიერ მატერიალური ზიანის მიყენების შემთხვევაში, დაკარგული მოგება არ ანაზღაურდება.
