ჩვეულებრივი სამუშაო დღე გრძელდება არაუმეტეს რვა საათისა, ორმოცსაათიანი სამუშაო კვირით. სამუშაოს ეს ხანგრძლივობა დადგენილია შრომის კოდექსის მე -100 მუხლით. ამასთან, არსებობს გამონაკლისები, რომლებშიც სამუშაო დღის ხანგრძლივობა შეიძლება გაიზარდოს ან შემცირდეს.
Სამუშაო დრო
შრომის კოდექსი განმარტავს სამუშაო დროს და ითვალისწინებს სხვადასხვა ვარიანტებს. სამუშაო დრო ითვლება ზუსტად ის დრო, როდესაც თანამშრომელი უშუალოდ მუშაობს, ასრულებს ზუსტად იმ მოქმედებებს, რომლებიც მას ენიჭება შრომითი ხელშეკრულებით და სამუშაო მოვალეობებით. ამ დროს შესვენებები არ შედის. უმეტეს შემთხვევაში, სამუშაო დროის ხანგრძლივობა განისაზღვრება უშუალოდ დამსაქმებლის მიერ და შეესაბამება კანონს, კვირაში არაუმეტეს ორმოცი საათისა. ეს ორმოცი სამუშაო საათი კვირის განმავლობაში განსხვავებულად ნაწილდება, ეს დამოკიდებულია ე.წ. სამუშაო საათებზე. ასეთი რეჟიმი დგინდება შრომითი ხელშეკრულებით ან ხელშეკრულებით.
გამოყენებისთვის მიღებული ძირითადი რეჟიმი არის ნორმალური სამუშაო დრო. მის ქვეშ კვირაში ორმოცი საათი იყოფა ხუთი სამუშაო დღის განმავლობაში, რვა სამუშაო საათის განმავლობაში. სამუშაო საათების განაწილების სხვა ვარიანტებიც შესაძლებელია. მაგალითად, ცვლაში მუშაობის დროს, სამუშაო საათები ნაწილდება ისე, რომ შედეგი არ არის მეტი დასაშვები ყოველკვირეული განაკვეთი.
კანონი ნებადართულია როგორც სამუშაო საათების გაზრდის, ასევე სამუშაოების შემცირების, მუშაობის მოქნილ რეჟიმში.
შემცირებული სამუშაო საათები ვრცელდება მშრომელთა სპეციალურ კატეგორიებზე. ესენი არიან არასრულწლოვნები, ინვალიდები, მავნე ან საშიშ პირობებში მომუშავე ადამიანები.
მოქნილი სამუშაო ან მოქნილი სამუშაო საათები - ამ შემთხვევაში სამუშაოების დასაწყისი, მისი დასრულება ან ცვლის მთლიანი ხანგრძლივობა შეიძლება შეიცვალოს დასაქმებულისა და დამსაქმებლის ურთიერთშეთანხმებით. ამავდროულად, დასაქმებულმა კვლავ უნდა იმუშაოს სამუშაო საათების განსაზღვრული რაოდენობა კვირაში.
სამუშაო საათები შეიძლება არა მხოლოდ შემცირდეს, არამედ გაიზარდოს.
არარეგულარული სამუშაო საათები
შრომის კოდექსის თანახმად, არარეგულარული სამუშაო დრო ერთ – ერთი სამუშაო დროა და წარმოადგენს სამუშაოს იმ ფორმას, რომელშიც საჭიროების შემთხვევაში დასაქმებულებს შეუძლიათ ჩაერთონ ნორმალურ სამუშაო საათზე მეტს. ასეთი მონაწილეობა შეიძლება მხოლოდ ეპიზოდური ხასიათის იყოს და, ნორმის გადაჭარბებით, სამუშაოს ასეთი მონაწილეობა არ ანაზღაურდება, მაგრამ, ყველაზე ხშირად, იგი ანაზღაურდება დამატებითი შვებულებით.
თუ დასაქმებულის შრომითი ხელშეკრულება არარეგულარულ სამუშაო დღეს ადგენს, ეს არ ნიშნავს, რომ დასაქმებულის მუდმივად მიღება შესაძლებელია სამუშაოდ. შრომის კოდექსის 101-ე მუხლი საუბრობს მხოლოდ სამუშაოზე ეპიზოდურ დაქირავებაზე, ანუ ასეთი დაქირავება არავითარ შემთხვევაში არ უნდა იყოს მუდმივი ან თუნდაც მკაფიო პერიოდული.
არარეგულარული სამუშაო საათების მქონე თანამშრომლებისთვის ასევე არსებობს ორგანიზაციის შიდა წესები, სადაც განისაზღვრება სამუშაოს დაწყებისა და დასრულების კონკრეტული დრო, დროის ეს მონაკვეთი არის ორგანიზაციის ყველა თანამშრომლისთვის, გამონაკლისის გარეშე, მუშაობის ნორმალური ხანგრძლივობა.
სხვა სამუშაოები, რომლებიც შესრულებულია ნორმაზე მეტს
არსებობს სხვა გზები, რომლითაც მუშები მუშაობენ უფრო მეტხანს, ვიდრე ნორმატიული რვა საათი.
ერთ-ერთი მათგანია ღამით მუშაობა. წარმოების საჭიროების არსებობის შემთხვევაში, ასეთი სამუშაო შესაძლებელია. ამასთან, სამუშაოების საერთო ხანგრძლივობა არ უნდა აღემატებოდეს ორმოც საათს კვირაში. ამის მიღწევა შესაძლებელია სამუშაოზე ხანგრძლივობის ტოლი დასვენების დამატებითი დროის გათვალისწინებით. როდესაც ეს პირობა დაკმაყოფილდება, დამატებითი საათები არ შეიქმნება.
გასათვალისწინებელია, რომ ღამის მუშაობა ერთი საათით უნდა შემცირდეს.
ზეგანაკვეთური სამუშაო - ასე უწოდებენ ყოველდღიურ ცხოვრებას სამუშაო საათების ნორმალურ ხანგრძლივობას, რომელიც ხორციელდება ორგანიზაციის ან მეწარმის, ანუ დამსაქმებლის ნებით.
ყველა შემთხვევა, როდესაც შესაძლებელია თანამშრომლისთვის ასეთი სამუშაოს მინიჭება, ნათლად არის მითითებული კანონში. დამსაქმებელს არ შეუძლია დამოუკიდებლად შეცვალოს ან შეავსოს სია. თუ დასაქმებულის წერილობითი თანხმობაა ზეგანაკვეთური სამუშაოს შესრულებაზე, შესაძლებელია მასში ჩართვა შემდგომი გადახდით უფრო მეტი თანხით.
