სამართლის დარგი არის სამართლებრივი სისტემის ელემენტი, რომელიც წარმოადგენს სამართლებრივი ნორმების ერთობლიობას, რომლებიც არეგულირებენ სოციალური ურთიერთობების ერთგვაროვან ჯგუფს. თვისობრივად განისაზღვრება დამახასიათებელი საგნით და რეგულირების მეთოდებით. სამართლის ფილიალებში შედის ქვეფილიალები (ან სამართლის ინსტიტუტები). სამართლის ნორმები, რომლებიც ემსახურებიან მასთან დაკავშირებულ ინდუსტრიებს, ქმნიან ე.წ. რთული კანონმდებლობის სისტემას.
ინსტრუქციები
Ნაბიჯი 1
სამართლის დარგის რეგულირების თემაზე ისინი იყოფა მატერიალურ და საპროცესო სამართალებად. მატერიალურ სამართალს აქვს საგანი მატერიალური ურთიერთობები (ქონება, შრომა, ოჯახი და ა.შ.). საპროცესო კანონი არეგულირებს უფლებებისა და მოვალეობების განხორციელების წესს, წესს (მაგალითად, სასამართლო პროცესებში). როგორც წესი, საპროცესო კანონი განსაზღვრავს და აწესრიგებს მატერიალური სამართლის განხორციელებისა და დაცვის სამართლებრივ ნორმებს; ამრიგად, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ სამართლის დარგს ახასიათებს მატერიალური და საპროცესო კანონის გაბატონებული გამოხატულება. მაგალითად, სამოქალაქო სამართალი ძირითადად მატერიალური სამართალია, მაგრამ სამოქალაქო სამართლის გარკვეულ ქვე-დარგებს (მაგალითად, საცხოვრებლის ან საავტორო უფლებების შესახებ მკაცრად გამოხატული პროცედურული კომპონენტი. Სხვა მაგალითი. სამოქალაქო საპროცესო სამართალში აშკარად სჭარბობს საპროცესო კანონი, მაგრამ მისი რიგი ნორმები შეიცავს გამოხატულ მატერიალურ კომპონენტს.
ნაბიჯი 2
არსებობს სამართლებრივი რეგულირების ორი ტიპი (მეთოდი) და სამი ძირითადი გზა. ორი მეთოდი აღწერილია ერთი და იგივე პოლარული ფორმულებით. პირველი ფორმულა -”ყველაფერი ნებადართულია, გარდა იმისა, რაც პირდაპირ აკრძალულია კანონში” - წარმოადგენს ეგრეთ წოდებულ”ზოგადად დასაშვებ” ან დისპოზიციურ მეთოდს. მეორე ფორმულა -”ყველაფერი აკრძალულია, გარდა აშკარად დაშვებულისა” - წარმოადგენს”ნებართვის” ან იმპერატიულ მეთოდს. გარკვეულწილად გამარტივება, დისპოზიციური მეთოდია ხელშეკრულება და კოორდინაცია, იმპერატიული მეთოდი არის წესრიგი და დაქვემდებარება. სამართლებრივი რეგულირების სამი მეთოდი (ანუ სამართლებრივი გავლენის მეთოდები) არის უფლებების მინიჭება, ვალდებულება, აკრძალვა. უფლების მინიჭება ნიშნავს, რომ უფლების სუბიექტს ენიჭება უფლება - მათ შორის, გარკვეული იურიდიული ქმედებების შესრულება ან შეუსრულებლობა, აგრეთვე მისი ქცევის ვარიანტის არჩევა. მაგალითად, ტელევიზორის ყიდვა ნიშნავს, რომ კანონი აძლევს მყიდველს უფლებას ფლობდეს ამ ტელევიზორს, მათ შორის სარგებლობის, გაყიდვის, შემოწირულობის და ა.შ. უფლების ჩათვლით, ვალდებულება ძირითადად არის რეცეპტი: კანონის სუბიექტი ვალდებულია შეასრულოს გარკვეული სახის ლეგალური ქმედება. მაგალითად, ტელევიზორის მყიდველი ვალდებულია (რადგან ის არის ყიდვა-გაყიდვის გარიგების საგანი) გადაიხადოს მისი ღირებულება ყიდვისას. აკრძალვა არის ე.წ. "უარყოფითი" რეცეპტი: უფლების სუბიექტი ვალდებულია არ რაიმე ზომების მიღება. ტელევიზორთან დაკავშირებული იგივე გარიგებით, კანონი კრძალავს შეძენილი პროდუქტისთვის "დატვირთული" ნივთის გაყიდვას.
ნაბიჯი 3
ამრიგად, კანონის დარგი განისაზღვრება სამართლებრივი რეგულირების საგნით, მეთოდით და მეთოდით. არ არის საკმარისი იმის თქმა, რომ სატელევიზიო გარიგება ეკუთვნის მასალას - სამოქალაქო სამართალს. ასევე საჭიროა მიუთითოთ შეღავათიანი მეთოდი (ჩვენს შემთხვევაში, დისპოზიციური) და - იმ შემთხვევაში, თუ საჭიროა განისაზღვროს კონკრეტული საქმის კუთვნილება კანონის დარგში - რეგულირების უპირატესი მეთოდი.
