იურიდიული მეცნიერების სხვადასხვა დარგის შესწავლისას, ხშირად წარმოიქმნება სირთულეები, რომლებიც დაკავშირებულია სუბიექტური სამართლის არსის გაუგებრობასთან. ეს კატეგორია ერთ – ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანია იურისპრუდენციაში. სუბიექტური უფლებები ასოცირდება კონკრეტული ერთიანი სამართლებრივი ურთიერთობის მქონე პირთა ინტერესების დაკმაყოფილებასთან. ისინი არ უნდა აგვერიოს ობიექტურ სამართალთან, რომელიც არის სოციალური ქცევის ნორმებისა და წესების რთული სისტემა.
იურისპრუდენციის სუბიექტურ სამართალს უწოდებენ შესაძლო ქცევის ზომას, რომელიც მინიჭებულია უფლებამოსილი პირისათვის და უზრუნველყოფილია სამართლებრივი ურთიერთობის სხვა მონაწილეებისათვის მოვალეობების გადაცემით. ჩვენ აქ ვსაუბრობთ დასაშვები ქცევის ხარისხზე, რომელიც რეალიზდება და შეიძინა ობიექტური კანონის საფუძველზე.
სოციალური ურთიერთობების განვითარების პროცესში სუბიექტური უფლებები და მოვალეობები ერთობლივად ჩნდება სოციალური ურთიერთქმედების ორ ცალკეულ მონაწილეს შორის. დროთა განმავლობაში იგივე ურთიერთობა ჩნდება საზოგადოების სხვა წევრებს შორის, რაც ქმნის სამართლებრივი რეგულირების საჭიროებას. ამ მომენტიდან იწყება კანონის უზენაესობის ფორმალური განმარტება. ფორმალიზებული ნორმა მიუთითებს ქცევის რა ზომით არის დაჯილდოებული სამართლებრივი ურთიერთობის სუბიექტები, რომელ მათგანს აქვს სუბიექტური უფლებები და მოვალეობები.
სუბიექტური უფლებები რეალიზდება იურიდიული ურთიერთობების მონაწილეთა მიერ გარკვეული ქმედებების შესრულების გზით, სარგებელის მიღების მიზნით, რომელთან მიმართებაშიც წარმოიშვა სამართლებრივი ურთიერთობა. ერთი ადამიანის სუბიექტური უფლება შეესაბამება სხვების სამართლებრივ ვალდებულებას. სუბიექტური უფლება წყდება მასზე უარის თქმის შემთხვევაში ან ამ უფლების სხვა პირებზე გადაცემის შემთხვევაში.
ამ ტიპის კანონს ასეთი სახელი მიენიჭა, ვინაიდან სუბიექტური სამართალი პირდაპირ კავშირშია ცალკეული სუბიექტის საჭიროებების დაკმაყოფილებასთან. გარდა ამისა, ამ უფლების გამოყენება დამოკიდებულია ადამიანის სუბიექტურ ნებაზე, ამა თუ იმ მოქმედების შესრულების ან მასზე უარის სურვილზე. თუ ქმედებები კანონიერია, დასაშვები ქცევის ფარგლებში არ შეიძლება შეიზღუდოს პირი, მას უფლება აქვს ისარგებლოს იმ შეღავათებით, რომლებიც ამ პირს ეძლევა. თუ სიკეთე არ არის საჭირო, სუბიექტური უფლება ხდება შეუსაბამო და არ ხორციელდება.
მაგალითისთვის შეიძლება მოვიყვანოთ სიტუაცია, როდესაც ადამიანი, რომელიც იმედგაცრუებულია პოლიტიკური ლიდერის მოქმედებით, რეაგირებს მათზე პოლიტიკური პასიურობით და არჩევნებში მონაწილეობაზე უარის თქმით. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, აქ საუბარია ხმის უფლების გამოყენებაზე უარის თქმის შესახებ. სუბიექტური სამართალი ამ შემთხვევაში ხდება შეუსაბამო სამართლებრივი ურთიერთობის მატარებლისათვის.
